Universal Design for Learning: een inleiding

Leerlingen hebben een voorkeur voor de manier waarop zij lesmateriaal aangeboden krijgen, zodat zij deze beter begrijpen en onthouden. Sommigen zijn visueel ingesteld, anderen zijn meer auditief gericht en weer anderen leren het liefst volgens een kynesthetische, of bewegende, leerstijl. De meeste leerlingen leren het beste door middel van een combinatie van deze drie leerstijlen. De onderwijsmethode Universal Design for Learning (UDL) adviseert lesstof op meerdere manieren aan te bieden, om zo aan de individuele behoeften van alle leerlingen te voldoen.

De non-profit onderwijsorganisatie CAST ontwikkelde de UDL-richtlijnen die, door gebruik van technologie en aanpasbare leerplannen, erop zijn gericht om zoveel mogelijk leerlingen, ongeacht hun leerstijl, te helpen bij het begrijpen en onthouden van content. UDL is van grote waarde bij het onderwijs op alle niveaus.

Maar verwar UDL niet met ondersteunende technologie (AT, assistive technology). Dit zijn hulpmiddelen en apparaten die speciaal zijn ontworpen om leerlingen met communicatieve beperkingen te helpen bij het uitvoeren van taken en in de omgang met anderen. Hoewel ondersteunende technologieën effectief zijn, draait UDL het model om: alle leerlingen kunnen voordeel hebben als ze de hulpmiddelen kunnen kiezen die voor hen het beste werken. Er bestaat wel een verband tussen UDL en ondersteunende technologie, maar het zijn verschillende begrippen.

UDL, flexibel aanbieden van lesstof

De UDL-richtlijnen pleiten voor het aanbieden van informatie op verschillende manieren om zoveel mogelijk leerlingen te bereiken. In plaats van leerlingen alleen tekst voor te leggen en te verwachten dat zij deze lezen en begrijpen, kan content ook met visuele, auditieve en/of andere praktische technieken worden aangeboden. Denk aan video’s, e-books, spellen, enz.

Als lesstof wel als tekst wordt aangeboden, moet deze aanpasbaar zijn. Bijvoorbeeld groter, kleiner of in een ander lettertype of andere kleur kunnen worden weergegeven. Of hardop kunnen worden voorgelezen. Op e-readers en tablets kan tekst bijvoorbeeld makkelijk door de gebruiker vergroot worden om het lezen makkelijker te maken. Tekst kan ook worden gecombineerd met visuele elementen die de inhoud levendiger maken. Op die manier wordt gebruik gemaakt van verschillende manieren om leerlingen te helpen informatie te begrijpen.

UDL, hulpmiddelen voor auditief ingestelde leerlingen

Veel mensen leren het beste door naar informatie te luisteren. Klassikale lessen waarbij een docent voor de klas staat en de lesstof uitlegt blijven dan ook belangrijk voor succesvol leren. Maar ook deze lessen zijn aangepast om te zorgen dat ze alle leerlingen aanspreken. Docenten gebruiken bijvoorbeeld visuele middelen zoals video’s en diapresentaties met afbeeldingen, foto’s en grafieken voor de leerlingen die de les minder goed kunnen volgen als die alleen auditief wordt aangeboden.

Daarnaast is er natuurlijk altijd geschreven lesstof die de leerling zich eigen moet maken. Huiswerkopdrachten, lesboeken, enz. Traditioneel was dat tekst op papier. Inmiddels ook vaak digitale tekst. Uiteraard liefst met zoveel mogelijk visuele elementen. Maar voor audifief ingestelde leerlingen is de geschreven tekst vaak een hele kluif. Voor hen biedt tekst-naar-spraaktechnologie (TTS) of voorleessoftware uitkomst. Daarmee kan tekst worden aangeboden in een luisterversie. Dat maakt het voor veel leerlingen veel makkelijker om de aangeboden informatie in zich op te nemen.

Achtergrondinformatie en big ideas

Eén van de beste manieren om het leren te bevorderen is om de lesstof relevant en interessant voor de leerling te maken. In plaats een reeks feiten aan te bieden, vragen de UDL-principes van opleiders om verbanden te leggen door middel van patronen en big ideas.

Als zij achtergrondinformatie meekrijgen, begrijpen leerlingen waarom de lesstof belangrijk is en wordt hun betrokkenheid en interesse versterkt. Dan is de kans ook groter dat zij de lesstof onthouden. Dit helpt om de effecten van leerverlies en onvoltooid leren, problemen die tijdens het sluiten van de scholen in verband met COVID-19 acuut werden, te beperken. Door de pandemie moesten leerlingen overgaan op leren in online leeromgevingen. Voorleestechnologie bleek een waardevolle tool om aan de UDL-richtlijnen te voldoen.

BEKIJK: De kloof met ondersteunende technologie overbruggen: Hoe kan leerverlies bij online onderwijs worden verminderd?

Designing for Difference met UDL bij online leren

Online leren biedt de leerlingen van vandaag voordelen op het gebied van:

• Beschikbaarheid: leerlingen zijn niet meer aan tijd en plaats gebonden.
• Betaalbaarheid: online onderwijs is vaak goedkoper dan traditioneel onderwijs.
• Flexibiliteit: leerlingen hoeven geen vast rooster te volgen en kunnen een betere werk-privébalans realiseren.

Het opstellen van een succesvol online leerprogramma brengt wel uitdagingen met zich mee. Veel online leerlingen hebben moeite met het toepassen van de technologie die nodig is voor het volgen van de lessen en worstelen mede daardoor met zelfmotivatie en discipline. Zij vinden het ook lastig om te wennen aan het beperkte contact met docenten en medeleerlingen. Leerlingen met beperkingen, zoals dyslexie, ADHD of een beperkt gezichtsvermogen, of leerlingen voor wie de taal waarin het onderwijs wordt gegeven niet hun moedertaal is, kunnen bij online lessen met veel tekst moeilijkheden ervaren.

Online leren wordt steeds populairder en het ontwerp van een online lesprogramma moet bepaalde componenten bevatten aanwezig om te zorgen dat leerdoelen in een nieuwe omgeving worden behaald.

Universal Design for Learning biedt deze ontwerpcomponenten. UDL adviseert meerdere soorten Betrokkenheid, meerdere manieren van Aanbod en meerdere vormen van Actie en Expressie, waarbij het uiteindelijke doel is om lescontent op verschillende manieren aan te bieden. Online content moet zo worden gestructureerd, dat rekening wordt gehouden met de voorkeuren van leerlingen en de UDL-principes van Betrokkenheid, Aanbod en Actie/Expressie helpen om dit doel te bereiken. Om dit te kunnen realiseren, hebben docenten digitale tools nodig die in verschillende omgevingen werken, zoals o.a. TTS.

UDL en tekst-naar-spraak

TTS kan docenten helpen bij het toepassen van de UDL-principes. In het verleden werd het hardop voorlezen van teksten vooral gebruikt in het speciaal onderwijs voor leerlingen die moeite hadden met lezen. Nu merken docenten dat als deze functie aan alle leerlingen wordt aangeboden, deze meer wordt gebruikt dan verwacht en dat dit leidt tot meer begrip.

Leerlingen van wie je niet direct zou denken dat zij een voorleeshulpmiddel nodig hebben, geven aan dat als ze de voorleesfunctie gebruiken, dit ze helpt om informatie te onthouden. Zij kunnen een tekst laten voorlezen in plaats van die te lezen of informatie tegelijkertijd luisteren en meelezen, waardoor ze die beter onthouden.

Het combineren van luisteren en lezen wordt bimodaal leren genoemd. Veel UDL-concepten lijken misschien vanzelfsprekend in de moderne onderwijsomgeving, maar dat is omdat ze zeer effectief zijn. Of het nu gaat om lessen op scholen of universiteiten of een training op het werk, UDL-concepten versterken de leerervaring voor alle deelnemers. Het toepassen van Universal Design for Learning is nuttig voor alle opleiders en ReadSpeaker biedt TTS-tools die de integratie van UDL in onderwijsprogramma’s ondersteunen.

ReadSpeaker TTS-oplossingen voor implementatie van UDL

De leerhulpmiddelen van ReadSpeaker helpen opleiders te voldoen aan de UDL-principes. Met ReadSpeaker TTS maken zij content aantrekkelijker en kunnen leerlingen de content in overeenstemming met hun voorkeuren en behoeften in zich kunnen opnemen. Cursussen, lessen, toetsen, examens, beoordelingen, leesopdrachten en alle andere op tekst gebaseerde content kan worden voorgelezen, waarbij leerlingen de gemarkeerde tekst kunnen meelezen.

Wij bieden ook hulpmiddelen voor lezen, schrijven en studeren, waarmee leerlingen op hun eigen manier met de content kunnen werken, zoals:

• Woorden opzoeken in een digitaal woordenboek
• Paginamaskering of leesliniaal voor een betere focus op de tekst die je leest of meeleest
• Tekst tonen in een eenvoudige opmaak die niet afleidt
• Automatisch een tekst voorlezen door erop te klikken
• Tekst groter weergeven om makkelijker te kunnen lezen
• Vertaaltools die teksten vertalen én de vertaling kunnen voorlezen
• Beeld-naar-tekst, waarmee tekst in afbeeldingen kan worden voorgelezen
• Dicteren voor leerlingen die moeite hebben met typen of schrijven te helpen door hun spraak in tekst om te zetten
• De voorleessnelheid en ook de kleuren, grootte en type van de letters kiezen, inclusief lettertypes zoals OpenDyslexic
• Een mp3-audioversie van content downloaden voor offline luisteren
• En nog veel meer!

Onze TTS-oplossingen hoeven niet te worden gedownload. Zij kunnen eenvoudig in de online leeromgeving van jouw organisatie worden geïntegreerd, en zijn dan voor alle leerlingen overal en op elk apparaat beschikbaar.

Meer weten over hoe ReadSpeaker TTS je helpt aan de Universal Design for Learning-richtlijnen te voldoen? Download ons gratis e-book, Enhancing the Learning Experience. Met ReadSpeaker oplossingen maak je je content aantrekkelijker en toegankelijker voor alle leerlingen, waardoor je de diversiteit én de kans op succes voor je leerlingen vergroot.